هشدار محققان نسبت به تغییر سواحل خزر؛
افزایش رسوبات و آلوده تر شدن آب خلیج گرگان حاصل ایجاد صنایع آب بر در محیط شکننده میانکاله
به گزارش نقشه به اعتقاد محققان، تغذیه خلیج میانکاله به صورت عمده از راه آب های زیرزمینی و رودهای معدودی است که از دامنه های البرز نشأت می گیرند و بعد از گذشتن از دشت جنوبی خلیج گرگان به تالاب ختم می شوند و وجود صنایع آب بر نظیر پتروشیمی ها، به جز آلودگی آب ها و هوای منطقه، باعث می شوند تا آب کمتر ولی آلوده تری به تالاب رسیده و اکوسیستم تازه متولد شده را در معرض تهدید قرار دهد.
عبدالمجید نادری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در گفتگو با ایسنا، مناطق ساحلی را به علت تلاقی خشکی، آب و جو، از پویاترین محیط های طبیعی در جهان توصیف کرد و اظهار داشت: ازاین رو توسعه عمرانی و اقتصادی در مناطق پویای ساحلی همواره با ملاحظات و چالش های محیطی ویژه ای همراه می باشد و این ملاحظات در مورد توسعه سواحل دریاچه ای و بخصوص دریاچه های بزرگی نظیر دریای کاسپین از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد.
وی با اشاره به اینکه دو عامل مهم باعث حساسیت بیشتر در توسعه سواحل دریاچه ها شده است، اظهار نمود: عامل نخست "بسته بودن" این گونه حوضه ها است که باعث می شود تا آلودگی بتواند با نرخی سریع تر و شدتی بیشتری نسبت به دریاهای آزاد باعث تغییر اکوسیستم و سواحل آن شود. عامل دوم هم "نوسانات شدید تراز دریاچه ها" است که می تواند در دوره کوتاهی مناطق وسیعی از ساحل را تحت تاثیر قرار دهد.
نادری نوسانات دریای کاسپین را بخشی از طبیعت دریاچه ای آن دانست و افزود: طی هزار سال قبل تراز دریای کاسپین از حدود منهای ۳۴ تا منهای ۱۹ متر نسبت به تراز آب های آزاد نوسان داشته و امروزه این تراز در حدود منهای ۲۷ متر شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، افزود: این بدان معنا است که در خلال هزار سال گذشته دریای کاسپین در حدود ۷ ± متر نوسان داشته و این نوسانات طی ۱۰۰ سال گذشته هم حدود ۳± متر بوده است، بگونه ای که از سال ۱۳۰۷ تا ۱۳۵۶ شمسی تراز دریای کاسپین حدود ۳ متر افت کرد و از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۴ باردیگر حدود ۳ متر افزایش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: این نوسانات تأثیرات شگرفی بر خصوصیت های دریا و مناطق ساحلی آن گذاشته، بگونه ای که عیان ترین اثر افزایش تراز دریای کاسپین "به زیر آب رفتن سواحل"، "تشکیل تالاب های ساحلی" و "گسترش خلیج های آن" بوده است.
نادری افزود: افزایش تراز همینطور بشکلی دیگر باعث تغییر سطح اساس دریا، تغییر مسیر رودها و بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی در بالا دست می شوند. به عکس، در خلال کاهش تراز دریا، مناطق بیشتری از سواحل در دسترس قرار می گیرد، از وسعت خلیج ها کم می شود، در بالادست سطح آب های زیرزمینی پایین تر می رود و رودها با شدت بیشتری بستر خویش را فرسایش داده و رسوبات بیشتری را به دریا منتقل می کنند.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی افزود: در جانمایی واحدهای صنعتی بزرگ نظیر پتروشیمی میانکاله، توجه به دو مبحث فوق الذکر بسیار مهم می باشد، بخصوص آن که این مجتمع در حوضه آبریز و محدوده ساحلی خلیج گرگان قرار می گیرد.
به قول این محقق، مطالعات زمین شناسی نشان داده است خلیج گرگان امروزی طی حدود ۷۰۰ سال قبل در اثر گسترش تدریجی زبانه ماسه ای میانکاله تشکیل شده و گزارش های تاریخی نشان داده است که در دوره شاه عباس صفوی، شاه کیله (امام ده) از مهم ترین بنادر جنوب دریای کاسپین بوده است، چنان که هنوز آثار این بندر در "امام ده" وجود دارد.
وی با تکیه بر این که "امام ده" حدود ۵ کیلومتر تا ساحل خلیج گرگان فاصله دارد و تقریباً هم تراز با محل راه اندازی پتروشیمی میانکاله است، افزود: همچنین، طبق گزارش های مورخ فرانسوی، "رابینو"، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، خلیج گرگان تا زمینهای "قره تپه" و تا نزدیکی "گلوگاه" گسترده شده بود که در این صورت زمینهای در ارتباط با پتروشیمی میانکاله را هم شامل می شود. در صورتیکه مطابق با بعضی از سناریوهای تغییر اقلیم طی چند دهه آینده تراز دریای کاسپین افزایش یابد، این احتمال وجود دارد که منطقه مورد بحث به صورت مستقیم تحت تاثیر این افزایش تراز قرار گیرد.
نادری تصریح کرد: با این وجود، اغلب پیشبینی می کنند که تراز دریای کاسپین طی دهه های آینده کاهش خواهد یافت. در این صورت، خلیج گرگان به علت قطع ارتباطش با دریا به یک محیط تالابی تبدیل می شود.
این محقق پژوهشگاه اقیانوس شناسی با اشاره به اینکه تغذیه این تالاب به صورت عمده از راه آب های زیرزمینی و رودهای معدودی صورت خواهد گرفت که از دامنه های البرز نشأت گرفته و بعد از گذشتن از دشت جنوبی خلیج گرگان به تالاب ختم می شوند، اظهار نمود: وجود صنایع آب بر نظیر پتروشیمی ها، به جز آلودگی آب ها و هوای منطقه، باعث می شوند تا آب کمتر ولی آلوده تری به تالاب رسیده و اکوسیستم تازه متولد شده را در معرض تهدید قرار دهد.
وی تصریح کرد: هم اکنون میزان تغذیه آبخوان های دشت جنوب خلیج گرگان حدود ۱۷۰ میلیون متر مکعب و میزان برداشت از آن حدود ۱۷۸ میلیون کیلومتر مکعب است که بیلان منفی را نشان داده است. بنابراین با عنایت به افزایش برداشت آب توسط صنایع و هم افزایش دمای هوا طی تغییرات اقلیمی جاری، باید انتظار داشت که حیات خلیج گرگان بیشتر از پیش تهدید شود.
وی ادامه داد: همانطور که می دانیم، تغییر اقلیم جاری در خیلی از مناطق جهان باعث بی نظمی هایی در بارش و افزایش دما شده است و اثر تغییر اقلیم بر کشورهای غرب آسیا و بخصوص ایران، کاهش بارش و تغییر رژیم آن است. مهم ترین و مستقیم ترین اثر تغییرات اقلیمی بر جوامع، تهدید امنیت غذایی آنها است. لذا، حفظ عرصه های قابل کشت در کشوری که بخش عمده آن قابل کشت نیست، برای حفظ امنیت غذایی بسیار اهمیت دارد.
نادری افزود: یکی از علل محفوظ ماندن جنگل های هیرکانی طی چند ده میلیون سال قبل این است که گونه های گیاهی سواحل جنوبی دریای کاسپین، به علت در دسترس بودن همیشگی رطوبت دریا و جدا افتادن آن از سایر مناطق جهان، کمتر تحت تاثیر تغییرات اقلیمی جهانی قرار گرفته اند. لذا، به نظر می آید جلگه های ساحلی دریای کاسپین در تأمین امنیت غذایی کشور نقش راهبردی بر عهده داشته باشند و تغییر کاربری این عرصه به صنایع غیرپایدار می تواند امنیت غذایی کشور را هم تهدید کند.
به گزارش نقشه به نقل از ایسنا، هیات دولت دوازدهم در جلسه ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ به پیشنهاد وزارت نفت با ادعای ایجاد زیرساخت های لازم برای رفع نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی، ایجاد اشتغال پایدار و با رویکرد آمایش سرزمینی از راه اجرای طرح های پیشران صنعت پتروشیمی با تاکید بر تکمیل زنجیره ارزش متانول - پروپیلن به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی، با راه اندازی پتروشیمی در منطقه میانکاله استان مازندران موافقت نمود. موضوعی که با عنایت به نزدیکی محل پتروشیمی به تالاب میانکاله و آلودگی های زیست محیطی آن با مخالفت فعالان محیط زیست و برخی مسؤلان مواجه شد؛ اما پروژه راه اندازی این پتروشیمی آغاز شد و ادامه پیدا کرد. اعتراضات به ساخت این پروژه و انتقادات فعالان محیط زیست سرانجام سبب شد که مسؤلان با ادامه راه اندازی آن مخالفت کنند.
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب