پژوهشگر برتر كشور در تولید و اشتغال:
اولویت های پژوهشی تبدیل به رانت شده است
به گزارش نقشه ایسنا/بوشهر پژوهشگر برتر كشور در حوزه ی تولید و اشتغال می گوید: در كشور ما به خصوص در سازمان های دولتی كه به برخی اولویت های پژوهشی نیاز است، این اولویت ها تبدیل به رانت شده و در اختیار افراد از پیش تعیین شده ای قرار می گیرند كه در آن زمینه متخصص نیستند...
امروز ۲۵ آذر ماه، روز پژوهش نام گذاری شده است كه به مناسبت این روز، گفت وگوی ویژه ای با دكتر «مهتا بذرافكن»، پژوهشگر خوب كشورمان ترتیب داده ایم. وی دارای دكترای جامعه شناسی تغییرات اجتماعی و فارغ التحصیل از دانشگاه شیراز است كه از سال ۸۶ بطور خاص وارد حوزه ی پژوهش شده است.
در ابتدا به شاهنامه پژوهی روی آورد كه حاصل آن سه مقاله ی پژوهشی كه به بعداً به صورت كتاب درآمد، است و سپس از سال ۹۱ تا كنون، با عنایت به وضعیت آب و معیشت روستاییان، در حوزه ی اجتماعی انرژی و آب متمركز شده است. رساله ی دكتری وی درباب "مسئولیت های اجتماعی شركتی نسبت به جوامع محلی" در منطقه عسلویه نگاشته شده كه در سال ۹۶ از طرف وزارت علوم بعنوان یكی از ۵ رساله ی برگزیده در حوزه ی تولید و اشتغال برگزیده شد.
مهتا بذرافكن درباب شاخصه های یك پژوهشگر برتر به ایسنا می گوید: «یك پژوهشگر قبل از هر چیز باید نسبت به فضای اطرافش حساس بوده و توانایی كشف و حل مسئله داشته باشد. علاوه بر این، باید دانش به روزی در حوزه ی پژوهشی خود داشته باشد؛ در واقع پژوهشگر همیشه باید نسبت به آینده نادان و نسبت به گذشته دانا باشد.»
او با اشاره به اینكه پژوهش در دانشگاه های تراز اول دنیا مؤلفه هایی دارد كه با مؤلفه های كشور ما بسیار متفاوت می باشد، عنوان می كند: «پژوهش در این كشورها ابتدا مبتنی بر نیاز شكل گرفته و محور برنامه ریزی و سیاست گذاری در آینده است؛ به بیان دیگر، نگاهی كه به یك پژوهش می شود، نگاهی مسئله محور است. اما چیزی كه ما در كشورمان با آن مواجه هستیم، انباشت یك سری پژوهش هایی است كه هیچ كدام به حل مسئله منجر نشده و صرفاً مقرر است رزومه ی یك هیأت علمی را پر كند یا رساله ی یك دانشجو باشد.»
در كشور ما پژوهش چرخه ای از فساد را رقم زده است
این پژوهشگر ادامه می دهد: «در كشور ما اگر پژوهشی می خواهد صورت گیرد، به خصوص در سازمان های دولتی كه به برخی اولویت های پژوهشی نیاز است، این اولویت ها تبدیل به رانت شده و در اختیار افراد از پیش تعیین شده ای قرار می گیرند كه در آن زمینه متخصص نیستند. مورد دیگر این است كه در ایران اساساً پژوهش را قسمتی از بدنه ی دولت می دانند در صورتیكه پژوهش باید برای دانشگاه ها درآمدزایی كند؛ به این صورت كه دانشگاه ها با استفاده از منابع پژوهشی خود، داده تولید كنند و این داده ها توسط سازمان ها خریداری شده و مورد استفاده قرار گیرد؛ اینجا است كه پژوهش باارزش می شود. اما متأسفانه در كشور ما پژوهش چرخه ای از فساد را رقم زده است.»
این پژوهشگر همین طور اظهار می دارد: «مدیران، سیاست گذاران و برنامه ریزان از اینكه نتایج پژوهش نشان دهنده ی ناكارآمدی سازمان شان باشد، وحشت دارند؛ بنابراین، اغلب پژوهش هایی انجام شده، سفارشی بوده و نتایج آن دستكاری می شود. به همین جهت نیز در كشور ما اخلاق پژوهش وجود نداشته یا خیلی كم رنگ است.»
مدیر كارآفرینی و پژوهش دانشگاه پیام نور مركز بوشهر در پاسخ به ایسنا در خصوص اینكه چطور می توان بوسیله پژوهش درآمدزایی كرد، اذعان می دارد: «باید دیتاهایی كه سازمان ها نیاز دارند را جمع آوری كرده و به آنها فروخت؛ داده هایی كه مقرر است مسئله ای را حل كند و نه فقط وارد یك چرخه ی معاملاتی شود. با این وجود، پژوهش یك رفع تكلیف یا به صورتی تبدیل به امری امنیتی شده كه ممكنست مشكلی برای دستگاه ها و سازمان ها ایجاد كند و این مسئله در حوزه ی مسائل اجتماعی بیشتر دیده می شود.»
به گفته ی او، پژوهش در ایران فقط انباشتی از دانش و داده های بیهوده ای است كه كاربردی ندارد و بدون اینكه بتواند مشكلی از ما حل كند، روزبه روز بر حجم آن افزوده می شود. اگر ما واقعاً پژوهش محور كار كرده و برنامه ریزی و سیاستگذاری های كشور نیز مبتنی بر پژوهش و داده های واقعی بود، خیلی از معضلات كنونی وجود نداشت.
وقتی علم آلوده به تقلب شود...
بذرافكن درباب نتایج كپی كاری پایان نامه های دانشجویان بیان می كند: «اولین و بزرگ ترین آن، عادی كردن یك امر ضداخلاقی بوده و نخستین چیزی كه لطمه می بیند نیز ساحت و قداست علم می باشد. در دین ما مسلمانان، علم بعنوان والاترین ارزش و شریف ترین بخش زندگی بشر مطرح است و وقتی این علم آلوده به تقلب شود، یكی از شریف ترین مفاهیم زندگی بشر خدشه دار گردیده است. در درجات پایین تر افزون بر اینكه بر افرادی كه پایان نامه های شان به سرقت رفته ظلم می شود، اعتماد نسبت به دانش و نتایج پژوهش نیز از دست می رود و جامعه ای هم كه به پژوهش -یعنی پویاترین بخشی كه موجب توسعه و پیشرفت یك كشور می شود- اعتماد نداشته باشد، خود نهاد علم و نهاد دانشگاه و تمام زیرمجموعه ی آن لطمه دیده و در نهایت دانشگاهی كه قرار بوده منبع، زیرساخت و بستر توسعه باشد، تبدیل به یك ضدفرهنگ و كارخانه ی تولید مدرك می شود.»
بذرافكن در ارتباط با درستی اینكه گفته می شود ایران از نظر پژوهشی در سطح مطلوبی قرار دارد، چنین توضیح می دهد: «دو مسئله، یك جامعه را از نظر پژوهشی در مرتبه ی بالایی قرار می دهد؛ اول نگاشتن مقالات زیاد و دوم فاكتورهای علمی و پژوهش های صورت گرفته ای است كه سبب بهبود زندگی می شود. بر این اساس، ما تنها در تولید مقاله شاخص خوبی داریم و آن هم به این علت است كه شرط ارتقاء اعضای هیأت علمی، پذیرش در مقطع دكتری و بسیاری موارد دیگر، داشتن مقاله ی "ISI" است و ما مجبور به تولید این مقالات برای پیشبرد كارمان هستیم.»
باید فرهنگ انفرادی كار كردن را اصلاح نماییم
بنا به قول این پژوهشگر، ما برای انجام كار گروهی با مشكلات و موانع فرهنگی زیادی مواجه بوده و برای این كار نیز آموزش ندیده ایم و متأسفانه احساس نیاز هم به آن نمی كنیم؛ در صورتیكه در تمام حوزه های پژوهش، كار گروهی و تیمی بسیار موفق تر از كار انفرادی می باشد چونكه گروهی كار كردن، پر كردن تنگناهای یكی با ظرفیت های دیگری است و این امر نتیجه ی خوبی برای پژوهش در بر دارد.
وی می افزاید: «كار گروهی اساساً بر آموزش مبتنی می باشد، پس پسندیده است وزارت علوم، گروهی كار كردن را در دانشگاه، یعنی جایی كه پایان نامه های كارشناسی و كارشناسی ارشد تمرین پژوهش است، نهادینه كند. همین طور مدارس نیز كه بخش كوچكی از كارشان به شكل پژوهشی است، از همان ابتدا دانش آموزان را به این كار عادت دهند. ما باید این را از كودكی فرهنگ سازی نماییم و فرهنگ انفرادی كار كردن و مطرح شدن را تغییر داده و اصلاح نماییم.
مدیر پژوهش دانشگاه پیام نور مركز بوشهر مطرح می كند: «من كارمند دانشگاه پیام نور بوده و با اینكه عضو هیأت علمی نیستم، این دانشگاه فرصتی در اختیارم قرار داده تا بتوانم گاهی حتی بیشتر از اعضای هیأت علمی به پژوهش بپردازم كه جا دارد از تمام همكارانم خصوصاً دكتر بحرانی، ریاست دانشگاه تشكر كنم. قاعدتاً باید این امكان برای تمام كسانی كه مثل من كارمند بوده و تحصیلات دكتری دارند و بعنوان پژوهشگر و نویسنده شناخته می شوند، فراهم شود تا بتوانند قابلیت های خودرا به محصولی كه به ارتقاء زندگی مردم كمك می نماید، تبدیل كنند كه این كار تا به حالا هنوز صورت نگرفته است.»
وی اظهار می دارد: «امیدوارم روزی پژوهش برای این استفاده گردد كه زندگی مردم را بهتر كرده و بستری برای سیاست گذاری و برنامه ریزی باشد و نه معامله و رانت كه تنها رزومه ی عده ای را پر كرده و آنها را بهره مند كند. همین طور امیدوارم فرصت های پژوهشی به شكل برابر توزیع شود و همه ی پژوهشگران برمبنای شایستگی شان بتوانند به این فرصت ها برسند و نه برمبنای میزان نزدیكی شان به منابع قدرت.»
گفتوگو از «ایرن واعظ زاده»؛ خبرنگار ایسنا بوشهر
منبع: نقشه
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب