لمس یك پیشرفت در سایه تحریم ها
به گزارش نقشه علوم و فنون هسته ای جزو فن آوری های پیشرفته و برتر در عصر کنونی می باشند. امروزه تأثیر این علوم در گسترش دانش بشری، تسلط بر طبیعت، تأمین رفاه و پیشرفت زندگی بشر غیرقابل تردید بوده و به درستی میتوان آنرا از عناصر و محورهای اصلی توسعه پایدار و از عاملهای مهم اقتدار یک کشور به شمار آورد.
باآنکه بارها و بارها از جانب مقامات کشورمان هدف از فعالیتهای هسته ای ایران صلح آمیز و با مقاصد علمی و پیشرفت در زمینه های مختلف همچون پزشکی، کشاورزی و... عنوان شده و اخبار این پیشرفت ها و توسعه علمی و هسته ای در زمینه تولید رادیو داروها و همینطور دیگر فن آوری ها مخابره و انتشار یافته، اما این توسعه و پیشرفت زمانی ملموس تر و قابل درک می شود که سلامتی و پیمودن دوره ای از درمان بیماری ات به استفاده از همین پیشرفت گره خورده باشد و از نزدیک آنرا حس و لمس کنی؛ هرچند بارها و بارها از خارج از گود آنرا دنبال کرده باشی.
آن وقت است که متوجه می شوی نتیجه مذاکرات طولانی برجامی و تلاش ها برای حفظ حق هسته ای بودن و مبارزه در این راه در سایه تحریم های سنگین یک جانبه و چند جانبه در کجا خویش را نشان می دهد؛ آن جایی که جان هزاران بیمار سرطانی به اندک مواد هسته ای و رادیو داروها گره خورده و خوراک مراکز پزشکی هسته ای از همین چرخه سوخت هسته ای و راکتورهای تحقیقاتی تأمین می شود.
به گزارش نقشه به نقل از ایسنا، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی فروردین ماه سال جاری و هم زمان با گرامیداشت روز ملی فناوری هسته ای با بیان نمایش ۱۳۳ دستاورد جدید در حوزه هسته ای از ۷ رونمایی مهم هم اطلاع داد که به قول وی مهم ترین آن«رادیو دارو» بود و تصریح کرد: تا بیمار نشویم متوجه اهمیت این موارد نمی شویم.
صالحی هم چنین در ادامه اظهار داشت: سازمان انرژی اتمی داروهای مورد نیاز یک میلیون نفر مبتلا به بیماری های صعب العلاج را تأمین می کند و هر سال به تعداد داروهای جدید اضافه می شود.
بر خلاف ادعاهای ایالات متحده که گفته اقلام و خدمات دارویی، مشمول تحریم ها نشده است؛ فروش رادیو داروها به ایران تحریم است اما در همین مدت به همت متخصصان کشور نه تنها انواع رادیو داروها در داخل تولید شدند بلکه به خیلی از کشورها هم صادر شدند.
دانشمندان و محققان کشورمان در اوج تحریم ها توانستند فناوری تولید خیلی از رادیو داروها را بومی سازی کنند.
سازمان انرژی اتمی با در اختیار داشتن رآکتور هسته ای تهران و سیکلوترون های کرج، عمده تولید رادیو دارو در کشور را برعهده دارد. سازمان انرژی اتمی و شرکت پارس ایزوتوپ هم اکنون در موقعیت و جایگاه بالایی در حوزه درمان و تشخیص بیماری ها و سرطان ها در دنیا قرار دارند. برای شناسایی اغلب تومورهای سرطانی میتوان از رادیو داروها استفاده نمود. ایران از معدود کشورهایی است که به خاطر تحریم و کرونا اجازه نداده است، وقفه ای در روند تولید و تأمین رادیودارو در کشور ایجاد شود.
تقریبا حدود ۲۰۰ مرکز پزشکی هسته ای در کشور وجود دارد که خدمات پزشکی هسته ای عرضه می دهند و تأمین کننده مواد اولیه و رادیوداروهای آنها، سازمان انرژی اتمی است.
به هر دارویی که در ساختار آن یک «رادیو ایزوتوپ» موجود باشد رادیودارو گفته می شود. رادیوایزوتوپ ها در واقع عناصر ناپایداری هستند که از خود پرتو منتشر می کنند و در فرایندهای مختلف تشخیصی و درمانی به کار گرفته می شوند. با تأمین سوخت و فعال شدن رآکتور تحقیقاتی تهران در دهه ۸۰، نخستین رادیوداروهای تشخیصی ایرانی برای بیماران تولید شد. در سال ۱۳۹۱ هم تنها شرکت دانش بنیان تولیدکننده رادیوداروهای تشخیصی و درمانی غرب آسیا در ایران تأسیس شد تا مرهمی بر دردهای بیماران سرطانی باشد. خوشبختانه تحریم های سالهای اخیر هم حریف متخصصان ایرانی برای تولید رادیو داروها نشد.
از مهم ترین کاربردهای رادیو داروها تشخیص و درمان بیماری های سرطانی است که یکی از آنها سرطان تیروئید است که درمان نهایی آن از طریف ید درمانی انجام می شود. در واقع ید درمانی ادامه تکمیل درمان سرطان تیروئید پس از جراحی و برداشتن این غده است.
در این روش درمان، بیمار ید ۱۳۱ که یکی از مهم ترین رادیو داروهاست را به صورت کپسول یا محلول خوراکی مصرف می کند. این اقدام باعث می شود که سلول های سرطانی باقی مانده در اطراف محل جراحی و یا سلول های دیگر ی که احیانا در بقیه نقاط بدن درگیر این بیماری شده اند به صورت کامل از بین بروند و درمان کامل متاستاز تیروئید از این طریق انجام می شود.
بخش پزشکی هسته ای بیمارستان شریعتی یکی از قدیمی ترین مراکزی است که هر هفته پذیرای بیماران مبتلا به سرطان تیروئید است و به صورت منظم مراحل ید درمانی و درمان کامل این بیماری در این مرکز انجام می شود.
در این بخش ۶ اتاق دو تخته کاملا ایزوله وجود دارد که در هر دوره گروهی ۱۲ نفره برای درمان وارد آن می شوند. اتاق هایی که هیچ روزی خالی نیستند و با عنایت به تعداد بالای بیمارانی که هم از تهران و هم از سایر شهرستان ها به این بخش رجوع می کنند برای بستری شدن باید مدت زمانی را در انتظار نوبت بمانند و بعد از آن که دستورات لازم جهت بستری به آنها آموزش داده شد پذیرش آنها ثبت و نوبت رجوع مشخص می شود.
مبتلایان به سرطان تیروئید معمولا ۴۵ تا ۶۰ روز پس از جراحی باید برای ید درمانی بستری شوند. یک ماه پیش از بستری باید داروی تیروئیدی خویش را قطع و دو هفته مانده به بستری رژیم غذایی بدون ید را شروع کنند و به شکلی بدن را تشنه جذب ید رادیو اکتیو نمایند تا این رادیودارو بتواند بهتر اثر کند و اگر سلول های سرطانی در جایی از بدن رشد کرده باشند با جذب این ید از بین بروند. برای همین است که باید در فاصله دو هفته مانده به بستری از هر نوع مواد غذایی و خوراکی که در آن ید وجود دارد پرهیز کرده و بامداد روز تاریخ بستری به بیمارستان رجوع کنند.
پس از رجوع و طی روند چند ساعته پذیرش که به صورت گروهی انجام می شود بیماران در کلاسی آموزشی چگونگی مصرف ید رادیواکتیو، مدت زمان حضور، مراقبت های حین بستری و بعد از ترخیص را آموزش می بینند و در فاصله ساعت ۱۳ تا ۱۴ همان روز اول بستری، مقدار مورد نیاز ید ۱۳۱ را که در ظرف های بسیار سنگین سربی پلمپ شده اند را بسته به میزان و شدت بیماری مصرف می کنند.
بیماران بستری در این بخش که دو به دو در یک اتاق قرار دارند بعد از مصرف ید هیچ ارتباط فیزیکی با پرسنل بیمارستان یا دیگر افراد ندارند و معمولاً به مدت دو شبانه روز در اتاق های کاملا ایزوله که از راه دوربین های مدار بسته تحت کنترل تیم پرستاری بخش است، حضور دارند. بیمار به صورت دائم توسط پرستار بخش از راه نمایشگرها کنترل می شود و مواد غذایی و دارویی هم از راه دریچه های مخصوصی که در بیرون اتاق تعبیه شده در اختیار بیمار قرار می گیرد.
بیماران رجوع کننده به این بخش اغلب جوان هستند و در رده سنی ۲۵ تا ۶۰ سال همچون بیمارانی بودند که در زمان تهیه این گزارش برای بستری مراجعه نموده بودند.
مراجعه بیماران خانم به این بخش و ابتلای بیشتر زنان به این بیماری همچون مواردی بود که خیلی قابل توجه بود به صورتی که همه ۱۲ رجوع کننده در آن روز خانم بودند و این سوال را ایجاد می کرد که به نظر می آید بخش زنان و مردان از یکدیگر جدا و یا روز بستری آقایان متفاوت باشد که این گونه نبود و اغلب، اغلب بیماران خانم هستند.
پس از طی دو روز قرنطینه کامل در بیمارستان بامداد روز سوم میزان اشعه بدن بیمار اندازه گیری می شود و درصورتیکه به حد مجاز برای ترخیص رسیده باشد از بخش ترخیص شده و باید حداقل ۱۴ روز در قرنطینه خانگی باشد و با افراد خانواده به خصوص کودکان و زنان آبستن تماسی نداشته باشد تا کم کم میزان اشعه موجود در بدن کاهش یافته و با حفظ فاصله و رعایت استفاده از وسایل شخصی تا یک ماه بعد از مصرف به صورت کامل اثرات این دارو در بدن بیمار از بین می رود.
مرکز تحقیقات پزشکی هسته یی بیمارستان شریعتی یکی از فعال ترین مراکز درمان سرطان تیروئید در دنیا به لحاظ انبوه بیماران رجوع کننده و میزان مواد رادیواکتیو مصرفی به حساب می آید.
هزینه درمان و تشخیص در این مرکز با عنایت به اینکه زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی و خدمات درمانی قرار دارد، بسیار ارزان است به صورتی که هزینه افراد زیر پوشش تأمین اجتماعی در این رجوع مبلغی خیلی کم و ناچیز بود.
ید ۱۳۱ چیست؟
ید ۱۳۱ یا ید رادیواکتیو ایزوتوپی پرتوزا از ید است که نیمه عمری هشت روزه دارد. عنصر ید ۳۰ ایزوتوپ دارد که تنها یکی از آنها (ید-۱۲۷) پایدار می باشد. این ایزوتوپ اصولاً به صورت مصنوعی تولید می شود.
ید رادیواکتیو اغلب در تست های تصویربرداری یا در درمان تیروئید پرکار، سرطان تیروئید و انواع خاص دیگری از سرطان استفاده می شود. در مطالعات تصویربرداری مانند اسکن تیروئید، بیمار دوز کوچکی از ید رادیواکتیو را دریافت می کند که در سلول های تیروئید یا در انواع خاصی از تومورها تجمع می یابد و میتوان با استفاده از اسکنر محل تجمع ید را ردیابی نمود. محلهایی که ید بیشتری در آن تجمع یافته باشد نشان دهنده فعالیت بیش از اندازه طبیعی (مانند ندول داغ تیروئید) هستند.
در درمان سرطان تیروئید، بیمار دوز بالایی از ید پرتوزا را دریافت می کند که چون ید در سلول های تیروئید تجمع می یابد بنابراین اشعه انتشار یافته سلول های تیروئید را از بین می برد.
از ید پرتوزا در پرتودرمانی داخلی سرطان پروستات، ملانوم داخل چشم، وتومورهای کارسینوئید هم استفاده می شود (براکی تراپی). برای از بین بردن سلول های سرطانی، ید رادیواکتیو را به شکل محلول یا کپسول خوراکی، از راه انفوزیون، یا در داخل دانه های بدون روزنه ای (Sealed In Seeds) به کار می برند که در داخل یا در نزدیکی تومور می گذارند.
بر اساس آمارها در یکی دو سال گذشته تغییر زیادی در بیماران نیازمند به تولیدات رادیودارو نداشته ایم. این رقم سالانه بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون بیمار در سرتاسر کشور است. اما رشد سرطان در کشورمان رو به افزایش است و برای سال ۲۰۳۰ به رقم عجیبی می رسد که باید برای این مسئله راهکاری یافت. یکی از مهم ترین راهکارها استفاده از رادیوداروهای درمانی و تشخیصی است.
برای ید درمانی و درمان سرطان تیروئید حدود ۱۰۰ تخت در کشور وجود دارد که بیشتر آنها در تهران است و بنابراین رجوع بیماران از سایر شهرستان ها به این مراکز زیاد است. بیمارستان های شریعتی و طالقانی مراکز اصلی ید درمانی در کشور می باشند و بیمارستان امام خمینی هم طی دو سال گذشته در این رابطه فعال گشته است.
برای ید درمانی تمام داروهای حوزه اسپکت (گاماکمرا_اسپکت، یکی از دستگاههای تصویربرداری پزشکی است که در تشخیص بیماری های مختلف به کمک پزشکان آمده است. گاماکمرا با انتشار توموگرافی کامپیوتری تک فوتون یا همان اسپکت برای چندین دهه در پزشکی هسته ای جهت اسکن های قلب، عروق، استخوان، کلیه و غیره مورد استفاده قرار گرفته است تا تصاویر سه بعدی از توزیع پرتوهای رادیودارویی را فراهم کند) توسط سازمان انرژی اتمی تأمین می شود و هیچ بخشی در کشور جز این سازمان قادر به تأمین این رادیوداروها نیست.
با مشاهده این اقدامات و لمس نتایج این پیشرفت ها و توسعه دانش هسته ای بدون دریافت هیچ گونه کمکی از طرفی کشورها، میتوان به این نکته که همواره مورد تاکید مقامات کشورمان هم بوده رسید که فقط با اتکا به توانمندی های علمی و فنی داخل کشور این صنعت و فن آوری به صورتی کاملاً بومی در کشور به وجود آمد. درواقع این دانش بدون اتکا به کشورهای خارجی و به صورت نهادینه و مستمر مسیر رشد و توسعه خویش را ادامه خواهد داد و این نکته مهم به اثبات رسیده که دیگر امکان از بین بردن دانش و فناوری هسته ای در ایران، با فشار و تهدید عملاً غیر ممکن است.
این مطلب Go Map را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در نقشه
نظرات بینندگان نقشه در مورد این مطلب